Αυτοδιοικητικές εκλογές 2023: Πώς θα ψηφίσουμε, τι θα ισχύσει

Το τι θα ισχύσει και πώς θα διενεργηθούν οι δημοτικές και οι περιφερειακές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, περιγράφεται αναλυτικά στις δυο εγκυκλίους που εξέδωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Θεόδωρος Λιβάνιος. Με τις δύο εγκυκλίους παρέχεται στους ενδιαφερόμενους πλήρης ενημέρωση για σειρά ζητημάτων που άπτονται της εκλογικής διαδικασίας.

Επισημαίνεται ότι στις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές θα εφαρμοστούν σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2019, οι οποίες εισήχθησαν με τον ν.4804/2021 που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2021. Ειδικότερα:

1. Επιτυχών συνδυασμός στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές αναδεικνύεται αυτός ο οποίος στον πρώτο γύρο συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 43% (43%+1 ψήφο) επί των εγκύρων ψηφοδελτίων κάθε δήμου ή περιφέρειας αντίστοιχα. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 2023, μεταξύ των υποψηφίων δημάρχων ή περιφερειαρχών των δύο πρώτων συνδυασμών.
2. Επανέρχεται η πενταετής θητεία των αυτοδιοικητικών αρχών, όπως ακριβώς ίσχυσε μεταξύ 2014 και 2019. Επομένως, οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024 και η θητεία τους θα λήξει την 31η Δεκεμβρίου 2028.
3. Εξορθολογίζεται ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου και του περιφερειακού συμβουλίου, ώστε να είναι πιο λειτουργικά και να ασκούν αποτελεσματικότερα τον ρόλο που τους αναθέτουν οι πολίτες. Συνολικά, το 2019 είχαν εκλεγεί 9.470 δημοτικοί σύμβουλοι στους 332 δήμους της χώρας, ενώ για την επόμενη θητεία εκλέγονται 8.481. Αντίστοιχα, οι περιφερειακοί σύμβουλοι που θα εκλεγούν στις προσεχείς εκλογές είναι 611 έναντι 703 της τετραετίας 2019 – 2023.
4. Ταυτόχρονα, αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός των υποψηφίων που μπορούν να συμπεριληφθούν στον συνδυασμό υποψήφιου δημάρχου ή περιφερειάρχη, από το 50% του αριθμού των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας στο 150%. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση για τους υποψήφιους συμβούλους των δημοτικών κοινοτήτων.
5. Καταργείται η ξεχωριστή κάλπη που χρησιμοποιήθηκε, για μία και μοναδική φορά, στις εκλογές του 2019 για την εκλογή κοινοτικών συμβουλίων. Όπως ίσχυε έως τότε, έτσι και στις προσεχείς εκλογές, οι υποψήφιοι πρόεδροι και σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων εντάσσονται στους συνδυασμούς των υποψηφίων δημάρχων. Οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό έως 200 κατοίκους εκλέγουν μονομελές όργανο, τον πρόεδρο της κοινότητας. Δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεταξύ 201 και 2000 κατοίκων εκλέγουν τριμελές συμβούλιο, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών σε τοπικό επίπεδο. Σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 κατοίκων, την πλειοψηφία στο συμβούλιο δημοτικής κοινότητας έχει ο συνδυασμός του εκλεγμένου δημάρχου του οικείου δήμου.
   Για πρώτη φορά σε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές οι συνδυασμοί θα καταθέσουν τις υποψηφιότητές τους ηλεκτρονικά, μέσω της «ηλεκτρονικής πύλης δήλωσης υποψηφιοτήτων», όπως ακριβώς έκαναν τα κόμματα στις πρόσφατες εθνικές εκλογές του Μαΐου και Ιουνίου. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται δραστικά οι άσκοπες γραφειοκρατικές αναζητήσεις και εκτυπώσεις εγγράφων, καθώς τα απαιτούμενα δικαιολογητικά αντλούνται αυτόματα από τις βάσεις δεδομένων του ελληνικού Δημοσίου (όπως ενδεικτικά το Μητρώο Πολιτών), παρέχεται η δυνατότητα στους επικεφαλής των συνδυασμών να ελέγχουν την τήρηση των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος (ενδεικτικά ποσόστωση ανά φύλο, ελάχιστος αριθμός υποψηφίων) ενώ τα κατά τόπους Πρωτοδικεία διευκολύνονται στην έγκυρη και έγκαιρη ανακήρυξη των υποψηφίων. Υπενθυμίζεται ότι η προθεσμία δήλωσης των συνδυασμών εκπνέει την 31η Αυγούστου.

Μέσω gov.gr η δήλωση υποψηφιοτήτων για δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, πότε ανοίγει η πλατφόρμα
Νωρίτερα μάλιστα εκδόθηκε ΦΕΚ σύμφωνα με το οποίο

1. Η ηλεκτρονική πύλη δήλωσης υποψηφιοτήτων (εφεξής «πύλη») είναι προσβάσιμη μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr ΕΨΠ). Δικαίωμα πρόσβασης και χρήσης αυτής παρέχεται σε:
   α) Όλους τους επικεφαλής των συνδυασμών υποψήφιους δημάρχους/περιφερειάρχες για την υποβολή υποψηφιοτήτων των συνδυασμών που συμμετέχουν στις αυτοδιοικητικές εκλογές για την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, σύμφωνα με την παρ. 4 των άρθρων 15 και 52 του ν. 4804/2021 αντιστοίχως.
   β) όλους του υποψηφίους για την επικύρωση της υποψηφιότητάς τους,
   γ) όλους τους αρμόδιους Προέδρους Πρωτοδικών και τους εξουσιοδοτημένους χρήστες των Πρωτοδικείων για τον έλεγχο υποψηφιοτήτων και την ανακήρυξη των συνδυασμών,
   δ) ένα διαχειριστή ανά συνδυασμό, που μπορεί να υποδεικνύεται από τον επικεφαλής του συνδυασμού, με δικαίωμα καταχώρισης υποψηφίων αλλά όχι τελικής υποβολής του συνδυασμού.
2. α) Η πρόσβαση στην πύλη παρέχεται στους υποψηφίους με χρήση των κωδικών-διαπιστευτηρίων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Ψηφιακής Διακυβέρνησης (taxisnet), β) Η πρόσβαση στην πύλη παρέχεται στους Προέδρους Πρωτοδικών και τους εξουσιοδοτημένους χρήστες των οικείων αρμοδίων δικαστηρίων, με χρήση προσωπικών Κωδικών Δημόσιας Διοίκησης που δημιουργούν στην αντίστοιχη υπηρεσία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Διαδικασία καταχώρισης συνδυασμών και υποψηφίων από τους επικεφαλής των συνδυασμών υποψήφιους δημάρχους/ περιφερειάρχες

1. Α) Οι επικεφαλής των συνδυασμών υποψήφιοι δήμαρχοι/περιφερειάρχες, εισέρχονται στην πύλη και αφού επιλέξουν «Δημοτικές Εκλογές» ή «Περιφερειακές Εκλογές» αντίστοιχα και τον δήμο ή την περιφέρεια όπου επιθυμούν να υποβάλλουν υποψηφιότητα, εισάγουν τα στοιχεία του ηλεκτρονικού παραβόλου που τους αντιστοιχεί.
   Β) Κατόπιν, καταχωρίζουν τα στοιχεία του συνδυασμού και των υποψηφίων και συνυποβάλλουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για κάθε υποψήφιο ως ακολούθως:
   α) Όνομα και, τυχόν, έμβλημα (περιγραφή και ηλεκτρονικό αρχείο) του συνδυασμού,
   β) για κάθε υποψήφιο για τις δημοτικές/περιφερειακές εκλογές: όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο ή μητρώνυμο, ημερομηνία γέννησης, Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.), τον Ειδικό Εκλογικό Αριθμό (για τους Έλληνες πολίτες και για τους πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης), ιδιότητα, στοιχεία διεύθυνσης, αξίωμα στο οποίο είναι υποψήφιος (περιφερειάρχης/δήμαρχος, περιφερειακός/δημοτικός σύμβουλος, σύμβουλος ή πρόεδρος δημοτικής κοινότητας), εκλογική περιφέρεια ή δημοτική κοινότητα (στην οποία είναι υποψήφιος), υποκοριστικό ή ψευδώνυμο, καλλιτεχνικό ή άλλο, όνομα συζύγου/συμβιούντος ή συμβιούσης,
   γ) τα προβλεπόμενα στην παρ. 6β των άρθρων 15 και 52 του ν. 4804/2021 ηλεκτρονικά παράβολα. Τα ηλεκτρονικά παράβολα μπορεί να είναι είτε ατομικά, είτε ένα ή περισσότερα συγκεντρωτικά παράβολα που καλύπτουν το συνολικό ποσό των υποψηφιοτήτων του συνδυασμού.
   δ) δήλωση παραίτησης (σε ηλεκτρονική μορφή) από θέση που αποτελεί κώλυμα εκλογιμότητας, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 30 του π.δ. 26/2012,
   ε) επιπλέον των ανωτέρω, για τους πολίτες λοιπών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταχωρίζεται φωτοαντίγραφο ισχύοντος αποδεικτικού ταυτότητας (αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατηρίου, σε ηλεκτρονική μορφή).
2. Για τη καταχώριση των στοιχείων του συνδυασμού και των υποψηφίων, ο επικεφαλής του συνδυασμού μπορεί να ορίζει έναν διαχειριστή ανά συνδυασμό, με δικαίωμα καταχώρισης υποψηφίων αλλά όχι οριστικής υποβολής του συνδυασμού. Ο επικεφαλής του συνδυασμού και ο διαχειριστής, μπορούν να ορίζουν επίσης εντός της πύλης και άλλους βοηθητικούς χρήστες. Η πρόσβαση του διαχειριστή και των βοηθητικών χρηστών, θα γίνεται με χρήση των κωδικών-διαπιστευτηρίων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Ψηφιακής Διακυβέρνησης (taxisnet).
3. Είναι δυνατή η προσωρινή αποθήκευση της δήλωσης μέχρι την οριστική υποβολή της κατά το άρθρο 4.
4. Τα στοιχεία που καταχωρούνται στην πύλη δεν είναι διαθέσιμα προς περαιτέρω επεξεργασία μετά την οριστικοποίηση της δήλωσης
   Διαδικασία επικύρωσης υποψηφιότητας από τους υποψήφιους
5. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας του άρθρου 2 και σε κάθε περίπτωση πριν τη λήξη της προθεσμίας του άρθρου 5, οι λοιποί υποψήφιοι εισέρχονται στην πύλη για να επικυρώσουν την υποψηφιότητά τους. Κατ’ εξαίρεση η επικύρωση της υποψηφιότητας υποψηφίου μπορεί να γίνεται και με υπεύθυνη δήλωσή του, με νομίμως θεωρημένο το γνήσιο της υπογραφής του, η οποία αναρτάται υποχρεωτικά στην πύλη.
6. Η επικύρωση επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης για την αποδοχή της υποψηφιότητας
7. Η υποβολή της δήλωσης του συνδυασμού στην πύλη δήλωσης υποψηφιοτήτων από τον επικεφαλής του συνδυασμού υποψήφιο δήμαρχο/περιφερειάρχη επέχει, αναλογικά, για τον ίδιο θέση υπεύθυνης δήλωσης σύμφωνα με τα ανωτέρω.
   Έλεγχος καταχωρίσεων Οριστική υποβολή συνδυασμών
8. Η πύλη εκτελεί αυτόματους ελέγχους των καταχωρισμένων στοιχείων όλων των υποψηφίων για τυχόν προβλήματα, παραλείψεις ή ανακρίβειες.
9. Ο επικεφαλής του συνδυασμού δύναται να προβαίνει σε έλεγχο των υποψηφίων του συνδυασμού ως προς την κάλυψη των προϋποθέσεων που ορίζει ο νόμος, να πληροφορείται τα αποτελέσματα των αυτόματων ελέγχων και να προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες πριν την οριστική υποβολή.
10. Μετά την οριστική υποβολή ο συνδυασμός λαμβάνει αριθμό πρωτοκόλλου με την ημερομηνία υποβολής.
    Συμπληρωματική δήλωση συνδυασμού Αντικατάσταση υποψηφίου
11. α) Μέχρι την 31η Αυγούστου και ώρα 23:59 δύναται να συμπληρωθεί ο συνδυασμός, ακόμα κι αν έχει ήδη υποβληθεί από τον επικεφαλής του συνδυασμού, έως τον επιτρεπόμενο αριθμό των υποψηφίων με υποβολή συμπληρωματικής δήλωσης του επικεφαλής του συνδυασμού
    β) Μέχρι την 31η Αυγούστου και ώρα 23:59 δύναται να καταχωρηθεί νέος υποψήφιος δημοτικός ή περιφερειακός σύμβουλος ή σύμβουλος δημοτικής κοινότητας ή πρόεδρος δημοτικής κοινότητας προς αντικατάσταση υποψηφίου που παραιτήθηκε ή απεβίωσε
12. Μετά τη λήξη της προθεσμίας των περ. α) και β) της προηγούμενης παραγράφου, δεν επιτρέπεται καμία μεταβολή δήλωσης, εκτός από την αντικατάσταση των επικεφαλής των συνδυασμών που παραιτήθηκαν ή αποβίωσαν
13. Η πύλη παραμένει επίσης ανοιχτή μετά την 1η Σεπτεμβρίου και μέχρι την 9η Σεπτεμβρίου αποκλειστικά για την υποβολή της δήλωσης παραίτησης.
14. Κάθε συμπληρωματική δήλωση λαμβάνει αριθμό πρωτοκόλλου με την ημερομηνία υποβολής.
    Διαδικασία ελέγχου των συνδυασμών από τους Προέδρους Πρωτοδικών και τους εξουσιοδοτημένους χρήστες των δικαστηρίων
15. Μετά την οριστική υποβολή των συνδυασμών, συμπεριλαμβανομένων και τυχόν συμπληρωματικών δηλώσεων, οι Πρόεδροι Πρωτοδικών και οι εξουσιοδοτημένοι χρήστες, συνδέονται στην ηλεκτρονική εφαρμογή διαχείρισης υποψηφιοτήτων προκειμένου να ελέγξουν τη νομιμότητα των συνδυασμών που έχουν υποβληθεί.
16. Οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται αφορούν στις προϋποθέσεις που ορίζονται στα άρθρα 15 και 52 του ν. 4804/2021. Επίσης ελέγχονται υποχρεωτικά όλες οι περιπτώσεις σφαλμάτων που διαπιστώνονται από το σύστημα κατά το στάδιο των αυτοματοποιημένων ελέγχων και εμφανίζονται στους Προέδρους Πρωτοδικών και τους εξουσιοδοτημένους χρήστες των Πρωτοδικείων κατά τη διαδικασία του ελέγχου των υποψηφιοτήτων.
17. Αν από τη διασταύρωση των στοιχείων με το Πληροφοριακό Σύστημα «Μητρώο Πολιτών» δεν βεβαιώνεται η συνδρομή των προϋποθέσεων καθώς και εάν δεν επικυρωθεί η υποψηφιότητα και δεν καταβληθεί το ηλεκτρονικό παράβολο που εκδίδεται ατομικά, ο υποψήφιος δεν ανακηρύσσεται.
18. Απλά σφάλματα στην αναγραφή των ονοματεπωνυμικών στοιχείων υποψηφίου διορθώνονται αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο, εφόσον τα ορθά στοιχεία προκύπτουν χωρίς αμφιβολία από το «Μητρώο Πολιτών».
19. Την 10η Σεπτεμβρίου το αρμόδιο δικαστήριο ανακηρύσσει σε δημόσια συνεδρίαση τους συνδυασμούς που έχουν δηλωθεί στην ηλεκτρονική πύλη δήλωσης υποψηφιοτήτων νόμιμα.